Katedra Studiów Międzynarodowych i Europejskich powstała na bazie Zakładu Stosunków Międzynarodowych i Europeistyki. Prekursorem KSME była Katedra Europejska im. Jeana Monneta powstała w sierpniu 1995 r. Wówczas Dyrekcja Generalna X (DG X) Komisji Europejskiej, po zasięgnięciu opinii ekspertów z uniwersytetów działających na terenie Unii Europejskiej, przyznała Instytutowi Politologii Uniwersytetu Szczecińskiego środki pieniężne na utworzenie Katedry im. Jeana Monneta (Jean Monnet Chair) i uruchomienie specjalności pod nazwą Integracja Europejska. Komisja Europejska zatwierdziła sporządzony przez zespół pod kierownictwem prof. zw. dr hab. Andrzeja Głowackiego program zajęć dydaktycznych i wykaz przedmiotów nauczanych w ramach nowej specjalności (zob. studia europejskie).
W chwili powstawania była to pierwsza w Polsce Katedra w sieci J. Monnet usytuowana w Instytucie Politologicznym i druga w Europie Środkowo-Wschodniej (obok podobnej na Uniwersytecie w Pecsu na Węgrzech).
Przy Katedrze Europejskiej działa podyplomowe Studium Integracji Europejskiej (SIE), które zostało uruchomione po dwóch latach od powstania Katedry, tj. w 1997 r. Jest jednostką samofinansującą się, ale działa w oparciu o bazę Katedry oraz Instytutu Politologii US. Nauka w Studium jest odpłatna.
Studium Integracji Europejskiej w ciągu trzech lat działalności zrealizowało pięć podyplomowych, dwusemestralnych kursów integracji europejskiej dla kadr administracyjnych, dla samorządowców, nauczycieli i kadr menedżerskich. Kursy ukończyło łącznie ponad 140 osób uzyskując świadectwo ukończenia uniwersyteckich studiów podyplomowych oraz dyplom potwierdzający obronę pracy dyplomowej w zakresie integracji europejskiej.
Każdy kurs kończy się wizytą szkoleniową w głównych ośrodkach Unii Europejskiej: w Brukseli, Strasburgu lub Luksemburgu, gdzie absolwenci mogą zapoznać się bezpośrednio z najważniejszymi instytucjami UE, ich organizacją i stylem działania. Wśród absolwentów studium znajdują się przedstawiciele władz lokalnych (gminnych i powiatowych), urzędnicy samorządowi i rządowi, dziennikarze, nauczyciele, wojskowi, przedsiębiorcy i inni członkowie regionalnych elit opiniotwórczych i decyzyjnych.
W listopadzie 2002 r. Komisja Europejska przyznała Katedrze Europejskiej J. Monnet Instytutu Politologii Uniwersytetu Szczecińskiego prawo do utworzenia Centre of Excellence – CEx (Centrum Doskonałości), czyli najwyższej jednostki w sieci Jean Monnet ukierunkowanej na działania doskonalące w zakresie integracji europejskiej (Agreement n. 2002-4795/001-001 JMO). A Jean Monnet Centre of Excellence jest pierwszym tego typu jednostką w Polsce zlokalizowaną w Instytucie Politologii. CEx jest
wspierany finansowo przez Dyrekcję X Komisji Europejskiej, a na Uniwersytecie Szczecińskim stanowi zaplecze merytoryczne Centrum Europejskiego Uniwersytetu Szczecińskiego.
Pierwsze działania podjęte przez CEx to rozpisanie konkursu regionalnego na najlepszą pracę magisterską poświęconą integracji europejskiej. Nagrodzone zostaną trzy prace wyłonione przez jury naukowe CEx. CEx zainicjował dwa fakultatywne Permanent Course (Stałe Kursy) dla studentów Uniwersytetu Szczecińskiego spoza specjalności europeistycznej poświęcone Unii Europejskiej i relacjom pomiędzy Polską a UE.
Warto podkreślić, że Uniwersytet Szczeciński jest jednym z dwóch uniwersytetów w Polsce (obok Uniwersytetu Gdańskiego), który jest partnerem w prestiżowym projekcie europejskim NEKON.
Realizacja grantów Unii Europejskiej
Katedra Europejska stale pozyskuje fundusze z programów pomocowych Unii Europejskiej. Do czerwca 2002 udało się zrealizować oraz rozliczyć 15 grantów, w tym: 12 grantów UE w ramach
Granty i projekty międzynarodowe
- Jean Monnet Project (1995-1998)
- PHARE/FIESTA II (1997-1998)
- APPLE/SIERRA, (1998-2001)
- Sokrates Erasmus (1997-2000)
- Jean Monnet Project (1998-2001)
- PHARE Cross-Border Co-operation (199-2001)
- NATO Fellowship (1998-2000)
- Jean Monnet Project Permanent Course (2001-2003)
- A Jean Monnet Centre of Excellence (2002-2005)
- Jean Monnet Chair on Eastern Dimension of Europe (2005-2008)
- Jean Monnet Chair ad Personam (2011-2014)
- Projekt i grant naukowy z Wyszehradzkiego Funduszu Finansowego (Visegrad University Studies Grant (VUSG) dla konsorcjum trzech instytucji: Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, European University of Tirana (EUT), Central-European University of Budapest, tytuł: The Process of Europeanisation of Visegrad Countries. The case of Poland (2015-2018). )
Granty z polskich środków budżetowych:
- FAPA (1998 r.)
- Ministerstwo Gospodarki Rządu RP (1999 r.)
- Program Informowania Społeczeństwa (PIS) (2000-2001)
Ważniejsze książki w dorobku Katedry Studiów Międzynarodowych i Europeiskich
- Wojnicz L., Misje cywilne Unii Europejskiej w procesie europeizacji ad extra”, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2019, 490.
- Furier A., Kaukaz w działaniach Konsulatu Generalnego II RP w Tbilisi, Szczecin 2019.
- Furier A., Kaukaz w dokumentach polskiej służby konsularnej z okresu międzywojennego, Szczecin 2019;
- Orzechowski M., Strategie polityczne Federacji Rosyjskiej wobec państw obszaru Europy-Wschodniej w latach 1990-2005, Toruń 2013.
- Żurek M., Jakob Kaiser. Działalność polityczna, Toruń 2010.
- Żurek M., Unia Europejska w polityce zagranicznej zjednoczonych Niemiec. Determinanty Europapolitik, Szczecin 2015.
- Ruszkowski J., Podgórzańska R (red.), Państwo w Unii Europejskiej, Szczecin 2017.
- Ruszkowski J., Górnicz E., Żurek M., Leksykon integracji europejskiej PWN Warszawa 2004 (wydanie czwarte poszerzone i uzupełnione wraz z płytą CD).
- Ruszkowski J Wstęp do studiów europejskich. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, PWN, Warszawa 2007.
- Ruszkowski J Ponadnarodowość w systemie politycznym Unii Europejskiej, Warszawa 2010.
- Ruszkowski J Parlament Europejski. Dynamika instytucjonalna i kompetencyjna, Szczecin 2010.
- Ruszkowski J., Europeizacja, Analiza Oddziaływania Unii Europejskiej, Warszawa 2019.
- Ruszkowski J., Wojnicz L. (red.), Teorie w studiach europejskich. W kierunku nowej agendy badawczej, Szczecin-Warszawa 2012.
- Ruszkowski J., Wojnicz L. (red.), Multi-level Governance w Unii Europejskiej, (wspólnie z L. Wojnicz), Szczecin-Warszawa 2013.